Wanda – krakowska Amazonka

Termin: 22.03.2011

Maria Łukaszewicz-Chantry, Wanda – krakowska Amazonka w poezji nowołacińskiej.

22 marca 2011

Wśród pradawnych władców Polski znajduje się kobieta, Wanda, córka Kraka. Ta waleczna dziewica-król, znana z najdawniejszych kronik, jest też bohaterką poezji nowołacińskiej. Proponuję popatrzeć na utwory sześciu poetów renesansowych, którzy w różny sposób modelują postać Wandy w zależności od gatunku i adresatów swych tekstów.

Jan z Wiślicy w eposie Bellum Prutenum i Klemens Janicki w cyklu historycznych epigramatów Vitae Polonorum principum sławią Wandę jako kobietę waleczną, która swym męstwem dorównuje Kamilli, Semiramidzie i Tomyris. Jan Kochanowski poświęca Wandzie jedną z najpiękniejszych elegii, w której krakowska Amazonka staje się odpowiedzialnym władcą i wodzem postępującym zgodnie z etosem rycerskim.

Krytycznie patrzy na Wandę Piotr Rojzjusz. W poemacie Ad Proceres Polonos de matrimonio regio carmen ocenia jej samobójstwo jako przejaw lekkomyślności i koncentrowania się na swoim życiu prywatnym, a przez to też uchylenia się od odpowiedzialności za powierzone jej państwo. Dzieje Wandy są perswazyjnym exemplum, które ma skłonić Zygmunta Augusta do myśli o nowym związku małżeńskim, koniecznym z punktu widzenia racji stanu. W drugim poemacie, Hedvigis, Rojzjusz wytyka Wandzie przesadną wstydliwość, która popycha ją do desperackiego czynu.

Wanda jest też bohaterką epitalamiów królewskich. Jerzy Sabinus w De nuptiis Sigismundi Augusti et Elyssae… przedstawia losy Wandy, która wiodąc życie Amazonki zwraca na siebie uwagę Istuli, boga i króla Wisły, który ją porywa i czyni swą małżonką. Podobnie Joachim Bielski w Istulae convivium… ukazuje Wandę jako niezwykle uroczą i wytworną małżonkę króla rzek.

Data opublikowania: 08.12.2013
Osoba publikująca: Janusz Smulski